Denizler Altında 20.000 Fersah, Seksen Günde Devr-i Alem, Balonla Beş Hafta, Dünyanın Merkezine Seyahat, Kaptan Grant’ın Çocukları, Aya Yolculuk gibi bir çok esere imza atan ve bilim kurgunun babası olarak adlandırılan Jules Verne’in ismi az duyulmuş öykülerinden biri Doktor Ox’un Deneyi.
- "Nabız ortalaması kaç olarak saptandı?"
- "Dakikada elli bile değil. Anlayın artık: Bir yüzyıldır arabacıların küfretmediği, birbirlerine sövüp saymadığı, atların kaçıp gitmediği, köpeklerin ısırmadığı, kedilerin tırmalamadığı, kısacası tartışmanın gölgesine bile rastlanmayan bir kent bu!"
Doksan sayfalık kitap, Quiquendone adında haritalarda yer almayan bir kentte geçer. Bu kentte, ithalat ve ihracat yoktur, politika konuşulmaz, insanlar kesinlikle kavga etmez, sesler yükseltilmez, coşkunun ve heyecanın izine bile rastlanmaz. İnsanlar kadar hayvanlar ve bitkilerde dingin bir yaşam sürerler. Hayatı acelesiz yaşayan bu insanların evlenmeleri bile birbirlerini tanıdıktan en az on yıl sonra gerçekleşir.
Quiquendone kentinde karar verme yetkisi belediye başkanındadır ve belediye başkanlığı babadan oğula geçer.
Kitabın ilk sayfalarında kenti tanıtan Verne, akabinde okuyucuyu Belediye Başkanı Van Tricasse ve danışman Niklausse’nin kentle ilgili yaptıkları görüşmeye davet eder.
Kente ilişkin kararların alınacağı bu toplantıda, Quiquendone gibi sakin ve suç işlenmeyen bir kentte her yıl bin üç yüz yetmiş beş franka mal olan asayiş komiseri kadrosunun gereksizliği ve yıkılmak üzere olan Oudenaarde kapısı kulesi ile ilgili konuşan Belediye başkanı ve danışman yıllar boyunca olduğu gibi yine hiçbir karar alamazlar.
Çünkü belediye başkanına göre; “Bütün yaşamı boyunca hiçbir şeye karar vermeden ölen bir adam bu dünyada mükemmeliyete yaklaşmış demektir.”
Yüzyıllar boyu ne yangınlara, ne su taşkınlarına müdahale edilmeyen bu kentte, yaşam olağan akışı içerisinde sürüp gider. Ta ki Doktor Ox tüm masraflarını kendisinin karşılayacağı bir projeyle kente gelene kadar. Fizyolojist olan Doktor Ox’un, asistanı Gedeon Ygene ile birlikte kenti aydınlatma çalışmalarına başlamasından kısa süre sonra kentte huzursuzluklar baş gösterir. O sakin, hareketsiz kentten eser kalmaz. Tüm karakterleri değişen halkın yanı sıra, hayvanlar farklılaşmaya, bitkiler bir an önce göğe erişmek istercesine büyümeye başlar.
“(…) kaburgalarını kasabın bıçağına karşı kahramanca savunan bir koyun –düşünün, bir koyun- ilk kez görülüyordu.”
Ox ve Ygene karakterleri ile oksijeni (oxygene) işleyen Verne, tehlikeli deneylerle kötü emellere alet edilen bilimin insanlar ve dünya üzerinde yaratabileceği zararları konu edinmiş bu kısa öyküsünde. Bir nevi kara mizah olarak adlandırılabilecek eser, yönetmekten, karar almaktan aciz yöneticilere, sessiz sedasız boyun eğen haklara da gönderme niteliğinde.
Jules Verne kitapları her ne kadar çocuk kitapları kategorisinde yer alsa da her yaşa hitap edecek ve her dönemde okuyana farklı bir tat sunacak tarzda.
Bilimin tüm canlıların hayatını ön plana alarak yapacağı çalışmalarla, daha iyi bir dünyanın kapılarını açması dileğiyle, keyifli okumalarınız olsun.
Kitaptan Alıntılar
İnsanlığın yerküremizin kabuğunda sürünmekten çok böyle yükseklerde yaşamaya yazgılı olduğunu düşünmüyor musunuz?
Bütün kesinlemeler tatsız geri dönüşlere yol açar.
Bütün yaşamı boyunca hiçbir şeye karar vermeden ölen bir adam bu dünyada mükemmeliyete yaklaşış demektir.
Ruh kadar bedeni de, beden kadar giysileri de yıpratan heyecanlardır ve bizim duygusuz, uyuşuk, kayıtsız saygıdeğer belediye başkanımız hiçbir şeye karşı coşku duymazdı.
Buket Özsanat
