İthaki yayınlarından çıkan Fatma Arıkan ve Serdar Arıkan tarafından Rusça aslından çevrilen BİZ, anti-ütopik romanların atası olarak görülür. Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünyası ve George Orwell’in 1984’üne esin kaynağı olduğu söylenen eser 26.yy da geçer.
Her şeyin matematiğe göre düzenlendiği kusursuz dünya mantığıyla kurulan bir sistem, adına ‘İYİLİKÇİ’ denilen bir lider ve her biri numaralar ile isimlendirilmiş insanların oluşturduğu ‘TEK DEVLET’’i, ‘İNTEGRAL’de mühendislik yapan D-503’ün tuttuğu günlükler yoluyla tanıtır Yevgeni Zamyatin.
“İnsanoğlu ancak ilk duvarı inşa ettiğinde vahşi bir hayvan olmaktan çıkmıştır. İnsanoğlu biz bu Yeşil Duvar’ı inşa ettiğimizde, kendi makineli, mükemmel dünyamızı bu duvarla ağaçların, kuşların, hayvanların akılcı olmayan, şekilsiz dünyasından izole ettiğimizde ancak vahşi insan olmaktan kurtulabildi.”
Doğadan, hayvanlardan, çiçeklerden ve ağaçlardan duvarlarla soyutlanmış TEK DEVLET’in içindeki insanların hepsi hatasız ve kusursuz bir mutluluk içinde yaşarlar. Herkes aynı kıyafetleri (ünif) giyer, herkes birbirinin birebir aynısı olan saydam duvarlı evlerde kalır. Sadece cinsellik söz konusu olduğunda camlardaki storlar çekilebilir. Bunun da belli şartları vardır. Önceden kayıt yaptırıp, devletin verdiği pembe biletleri kullanarak, sistemin izin verdiği saatlerde ve yine sistemin izin verdiği zaman aralığında çiftleşebilir çiftler.
TEK DEVLET’te ‘herkes her an görülebilir’ ve Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünyası’nda da olduğu gibi ‘herkes herkes içindir’.
Özgürlük budalaca bir kavram, rüya görmek, hayal kurmak hastalık belirtisi olarak görülür. Tek Devletin kusursuz tanrısı çarpım tablosudur.
“Antik çağlarda ki Tanrı hata yapabilecek eski insanı yarattı, bununla da kendi hata çaptı. Çarpım tablosu antik çağdaki Tanrıdan daha bilge ve daha mutlaktır, hiçbir zaman, anlıyor musunuz, hiçbir zaman hata yapmaz. Çarpım tablosunun düzenli ve sonsuz yasalarına göre yaşayan numaralardan daha mutlusu da yok.”
Kendi benliğinden koparılarak bizleştirilen insanın makineleşmesi ve beynin tutsaklığı özgürlüksüz sınırsız mutluluğun tek yoludur. En büyük tehlike ise HAYALGÜCÜ’dür. Hayalgücünü öldürmediğiniz sürece insanlara sahip olamazsınız.
BİZ ile geleceğin totaliter toplumunun resmini çizer Zamyatin ve en iyi rejimin bile bir alternatifi bulunabileceğinin mesajını verir. Devrimler sonsuzdur…
Cesur Yeni Dünya, 1984 ve benzerlerine ilham kaynağı olmasına rağmen, benzerleri kadar adından söz edilmeyen, haksızlığa uğramış bir eser BİZ ve kenarda bırakılmış bir yazar Zamyatin.
BİZ, kara ütopya ya da distopya tarzında roman okumak isteyenlerin ilk tercihi olmalı.
Kitaptan Alıntılar
“- Şimdi bana en son sayıyı söyle bakalım.
-Ama I bu çok saçma. Bir kere, sayıların sayısı sonsuzdur, sen hangi sonuncuyu istiyorsun?
-Peki sen hangi son devrimi istiyorsun? Sonuncu diye bir şey yok, devrimler sonsuzdur.”
Gökyüzü boş, mavi ve tümüyle rüzgar tarafından temizlenmişti. Gölgelerin lacivert sonbahar havasından incecik kesilmiş batıcı iğnelerine dokunmak korkunçtu: hemen şimdi kırılacaklar ve cam tozu gibi etrafa saçılacaklardı. Ve içimde de aynen böylesi bir duygu vardı: düşünmemek lazım, düşünmemeli, düşünmemeli, yoksa…
Bizim saklayacak ya da utanacak hiçbir şeyimiz yok, biz seçimleri dürüstçe ve gündüz gözüyle kutluyoruz. Ben herkesin İyilikçi’ye nasıl oy verdiğini görüyorum: herkes İyilikçi ’ye nasıl oy verdiğimi görüyor “herkes” ve “ben” tek bir “Biz” olur, başka türlü nasıl olabilir? Bu eski çağlarda yaşayanların korkakça, hırsızca “sırrından” çok daha yüceltici, içten, yücedir.
“İşte size terazinin iki kefesi! Birine bir gram, diğerine bir ton koyalım; birine “beni” diğerine “bizi”, Tek Devlet’i koyalım. “Benin” devlete karşı birtakım hakları olabileceğini varsaymanın bir gramın bir tona eşit olduğunu varsaymakla kesinlikle aynı şey olduğu açık değil mi? Buradan dağılımın şöyle olduğunu söyleyebiliriz: haklar tona, görevler grama; hiçlikten büyüklüğe giden doğal yol senin gram olduğunu unutmandan ve tonun milyonda bir parçası olduğunu hissetmenden geçer.
Buket Özsanat
