Ä°thaki yayınlarından çıkan Fatma Arıkan ve Serdar Arıkan tarafından Rusça aslından çevrilen BÄ°Z, anti-ütopik romanların atası olarak görülür. Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünyası ve George Orwell’in 1984’üne esin kaynağı olduÄŸu söylenen eser 26.yy da geçer.
Her ÅŸeyin matematiÄŸe göre düzenlendiÄŸi kusursuz dünya mantığıyla kurulan bir sistem, adına ‘Ä°YÄ°LÄ°KÇÄ°’ denilen bir lider ve her biri numaralar ile isimlendirilmiÅŸ insanların oluÅŸturduÄŸu ‘TEK DEVLET’’i, ‘Ä°NTEGRAL’de mühendislik yapan D-503’ün tuttuÄŸu günlükler yoluyla tanıtır Yevgeni Zamyatin.
“Ä°nsanoÄŸlu ancak ilk duvarı inÅŸa ettiÄŸinde vahÅŸi bir hayvan olmaktan çıkmıştır. Ä°nsanoÄŸlu biz bu YeÅŸil Duvar’ı inÅŸa ettiÄŸimizde, kendi makineli, mükemmel dünyamızı bu duvarla aÄŸaçların, kuÅŸların, hayvanların akılcı olmayan, ÅŸekilsiz dünyasından izole ettiÄŸimizde ancak vahÅŸi insan olmaktan kurtulabildi.”
DoÄŸadan, hayvanlardan, çiçeklerden ve aÄŸaçlardan duvarlarla soyutlanmış TEK DEVLET’in içindeki insanların hepsi hatasız ve kusursuz bir mutluluk içinde yaÅŸarlar. Herkes aynı kıyafetleri (ünif) giyer, herkes birbirinin birebir aynısı olan saydam duvarlı evlerde kalır. Sadece cinsellik söz konusu olduÄŸunda camlardaki storlar çekilebilir. Bunun da belli ÅŸartları vardır. Önceden kayıt yaptırıp, devletin verdiÄŸi pembe biletleri kullanarak, sistemin izin verdiÄŸi saatlerde ve yine sistemin izin verdiÄŸi zaman aralığında çiftleÅŸebilir çiftler.
TEK DEVLET’te ‘herkes her an görülebilir’ ve Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünyası’nda da olduÄŸu gibi ‘herkes herkes içindir’.
Özgürlük budalaca bir kavram, rüya görmek, hayal kurmak hastalık belirtisi olarak görülür. Tek Devletin kusursuz tanrısı çarpım tablosudur.
“Antik çaÄŸlarda ki Tanrı hata yapabilecek eski insanı yarattı, bununla da kendi hata çaptı. Çarpım tablosu antik çaÄŸdaki Tanrıdan daha bilge ve daha mutlaktır, hiçbir zaman, anlıyor musunuz, hiçbir zaman hata yapmaz. Çarpım tablosunun düzenli ve sonsuz yasalarına göre yaÅŸayan numaralardan daha mutlusu da yok.”
Kendi benliÄŸinden koparılarak bizleÅŸtirilen insanın makineleÅŸmesi ve beynin tutsaklığı özgürlüksüz sınırsız mutluluÄŸun tek yoludur. En büyük tehlike ise HAYALGÜCÜ’dür. Hayalgücünü öldürmediÄŸiniz sürece insanlara sahip olamazsınız.
BÄ°Z ile geleceÄŸin totaliter toplumunun resmini çizer Zamyatin ve en iyi rejimin bile bir alternatifi bulunabileceÄŸinin mesajını verir. Devrimler sonsuzdur…
Cesur Yeni Dünya, 1984 ve benzerlerine ilham kaynağı olmasına raÄŸmen, benzerleri kadar adından söz edilmeyen, haksızlığa uÄŸramış bir eser BÄ°Z ve kenarda bırakılmış bir yazar Zamyatin.
BÄ°Z, kara ütopya ya da distopya tarzında roman okumak isteyenlerin ilk tercihi olmalı.
Kitaptan Alıntılar
“- Åžimdi bana en son sayıyı söyle bakalım.
-Ama I bu çok saçma. Bir kere, sayıların sayısı sonsuzdur, sen hangi sonuncuyu istiyorsun?
-Peki sen hangi son devrimi istiyorsun? Sonuncu diye bir ÅŸey yok, devrimler sonsuzdur.”
Gökyüzü boÅŸ, mavi ve tümüyle rüzgar tarafından temizlenmiÅŸti. Gölgelerin lacivert sonbahar havasından incecik kesilmiÅŸ batıcı iÄŸnelerine dokunmak korkunçtu: hemen ÅŸimdi kırılacaklar ve cam tozu gibi etrafa saçılacaklardı. Ve içimde de aynen böylesi bir duygu vardı: düÅŸünmemek lazım, düÅŸünmemeli, düÅŸünmemeli, yoksa…
Bizim saklayacak ya da utanacak hiçbir ÅŸeyimiz yok, biz seçimleri dürüstçe ve gündüz gözüyle kutluyoruz. Ben herkesin Ä°yilikçi’ye nasıl oy verdiÄŸini görüyorum: herkes Ä°yilikçi ’ye nasıl oy verdiÄŸimi görüyor “herkes” ve “ben” tek bir “Biz” olur, baÅŸka türlü nasıl olabilir? Bu eski çaÄŸlarda yaÅŸayanların korkakça, hırsızca “sırrından” çok daha yüceltici, içten, yücedir.
“Ä°ÅŸte size terazinin iki kefesi! Birine bir gram, diÄŸerine bir ton koyalım; birine “beni” diÄŸerine “bizi”, Tek Devlet’i koyalım. “Benin” devlete karşı birtakım hakları olabileceÄŸini varsaymanın bir gramın bir tona eÅŸit olduÄŸunu varsaymakla kesinlikle aynı ÅŸey olduÄŸu açık deÄŸil mi? Buradan dağılımın ÅŸöyle olduÄŸunu söyleyebiliriz: haklar tona, görevler grama; hiçlikten büyüklüÄŸe giden doÄŸal yol senin gram olduÄŸunu unutmandan ve tonun milyonda bir parçası olduÄŸunu hissetmenden geçer.
Buket Özsanat
